ਮੂੰਗੀ ਦਾ ਬੰਪਰ ਝਾੜ ਲੈਣ ਲਈ ਸੁਝਾਅ
ਮੂੰਗ (ਹਰੀ ਮੂੰਗ) ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਉਗਾਏ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਮੁਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਰਬੀ, ਖਰੀਫ਼ ਅਤੇ ਗਰਮੀ ਦੇ ਮੌਸਮ ਦੀਆਂ ਮੁੱਖ ਦਾਲਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਇਹ ਫਸਲ ਉੱਚ ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਾਲਾ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ ਫਿਕਸੇਸ਼ਨ ਰਾਹੀਂ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਉਰਵਰਤਾ ਨੂੰ ਵੀ ਸੁਧਾਰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਫਸਲ 60–75 ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਤਿਆਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਘੱਟ ਖਰਚ ਨਾਲ ਉੱਚ ਆਮਦਨ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਫਸਲ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਮੂੰਗ ਦੀ ਖੇਤੀ ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਹੋਰ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਨਫ਼ੇ ਦੀ ਸੌਦੇਬਾਜੀ ਸਾਬਤ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ।
ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਚੋਣ: ਰੇਤਲੀ ਤੋਂ ਦੋਮਟ ਮਿੱਟੀ (ਪੀ.ਐੱਚ. ਮੁੱਲ 6.5 ਤੋਂ 7.0), ਪਾਣੀ ਭਰੀ ਜ਼ਮੀਨ ਢੁਕਵੀਂ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਬਿਜਾਈ ਦਾ ਸਮਾਂ ਗਰਮੀਆਂ ਸਾਉਣੀ (ਮਾਨਸੂਨ)
|
ਬਿਜਾਈ ਦਾ ਸਮਾਂ |
ਗਰਮੀਆਂ |
ਸਾਉਣੀ (ਮਾਨਸੂਨ) |
|
ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਝਾਰਖੰਡ, ਬਿਹਾਰ, ਰਾਜਸਥਾਨ |
मार्च |
ਮਾਰਚ ਤੋਂ ਜੂਨ ਦੇ ਅਖੀਰਲੇ ਹਫ਼ਤੇ ਤੋਂ ਜੁਲਾਈ ਤੱਕ ਪਹਿਲੇ ਹਫ਼ਤੇ ਤੱਕ ਮਾਨਸੂਨ ਦੇ ਆਗਮਨ |
|
ਯੂਪੀ, ਪੰਜਾਬ, ਹਰਿਆਣਾ, ਗੁਜਰਾਤ, ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ, ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ |
ਮਾਰਚ ਤੋਂ ਅਪ੍ਰੈਲ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਤੱਕ ਪਰ 15 ਮਈ ਤੋਂ ਜੁਲਾਈ ਤੱਕ |
15 ਜਨਵਰੀ ਤੋਂ ਮਾਰਚ ਤੱਕ (ਹਾੜੀ: 15 ਸਤੰਬਰ ਤੋਂ 15 ਅਕਤੂਬਰ) |
ਬੀਜ ਦੀ ਦਰ:
ਗਰਮੀਆਂ: 8-10 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ
ਸਾਉਣੀ: 5-6 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ
ਦੂਰੀ:
ਗਰਮੀਆਂ - ਲਾਈਨਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਦੂਰੀ 30 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ
ਸਾਉਣੀ - ਲਾਈਨਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਦੂਰੀ 45 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ
ਖਾਦ: ਯੂਰੀਆ - ਬਿਜਾਈ ਦੇ ਸਮੇਂ 18 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ/ਏਕੜ ਐਸ.ਐਸ.ਪੀ. - 100 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਜਾਂ DAP - 35 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਸਲਫਰ ਦਾਣੇਦਾਰ - 8 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ।
ਨਦੀਨਾਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ: ਬਿਜਾਈ ਤੋਂ ਤੁਰੰਤ ਬਾਅਦ 700 ਮਿਲੀਲੀਟਰ ਪੈਡੀਮੇਥਾਲਿਨ 30 ਈ.ਸੀ. (ਸਟੌਂਪ) ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਬਿਜਾਈ ਤੋਂ ਤੁਰੰਤ ਬਾਅਦ I ਬਿਜਾਈ ਤੋਂ 25-30 ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਇੱਕ ਗੋਡੀ ਕਰੋ।
ਸਿੰਚਾਈ:
ਗਰਮੀਆਂ: ਪਹਿਲੀ ਸਿੰਚਾਈ 20 ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ 15 ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਅੰਤਰਾਲ 'ਤੇ 2-3 ਸਿੰਚਾਈਆਂ
ਸਾਉਣੀ: ਸਿੰਚਾਈ ਮੀਂਹ ਦੀ ਉਪਲਬਧਤਾ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਕਰੋ।
ਨੁਕਸਾਨਦੇਹ ਕੀੜੇ:
ਵਾਲਾਂ ਵਾਲੀ ਸੁੰਡੀ (ਕਾਤਰਾ): 1 ਮਿਲੀਲੀਟਰ ਮੋਨੋਕ੍ਰੋਟੋਫੋਸ ਜਾਂ 2 ਮਿਲੀਲੀਟਰ ਕੁਇਨਲਫੋਸ (ਐਕਾਲਕਸ) ਪ੍ਰਤੀ ਲੀਟਰ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾ ਕੇ ਛਿੜਕਾਅ ਕਰੋ।
ਹਰਾ ਤੇਲਾ ਅਤੇ ਚਿੱਟੀ ਮੱਖੀ: ਰੋਗੋਰ (ਟੈਫਗੋਰ) 1 ਮਿਲੀਲੀਟਰ ਨੂੰ ਇੱਕ ਲੀਟਰ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾ ਕੇ ਸਪਰੇਅ ਕਰੋ।
ਪੀਲਾ ਮੋਜ਼ੇਕ: ਬਿਜਾਈ ਤੋਂ 20-25 ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਰੋਗੋਰ (ਟੈਫਗੋਰ) 1 ਮਿਲੀਲੀਟਰ ਪ੍ਰਤੀ ਲੀਟਰ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਸਪਰੇਅ ਕਰੋ।
ਪੱਤਿਆਂ ਦੇ ਧੱਬਿਆਂ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ, ਬੈਕਟੀਰੀਅਲ ਲੀਫ ਬਲਾਈਟ: ਮੈਨਕੋਜ਼ੇਬ (ਇੰਡੋਫਿਲ ਐਮ-45) 600 ਗ੍ਰਾਮ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ, 200 ਲੀਟਰ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾ ਕੇ ਸਪਰੇਅ ਕਰੋ।
