मोहरी (राई) उत्पादनासाठी एकूण शिफारसी
जमीन आणि शेताची तयारी: मोहरी/रायाच्या लागवडीसाठी हलकी चिकणमाती माती सर्वोत्तम असते. शेताची तयारी २-३ वेळा नांगरणी करून आणि बोरॅक्स लावून करा. सिंचन नसलेल्या भागात, शेतातील ओलाव्याची विशेष काळजी घ्या.
पेरणीची वेळ: मोहरीची पेरणी ३० सप्टेंबर ते ऑक्टोबरच्या शेवटच्या आठवड्यापर्यंत करावी. जर पेरणी खूप लवकर केली तर उच्च तापमानामुळे ढोलिया नावाची कीड पिकाला नुकसान करू शकते.
बियाण्याचे प्रमाण: १.२५ ते १.५० किलो उच्च दर्जाचे बियाणे. एकरी बियाणे पुरेसे आहे. रोग टाळण्यासाठी, फक्त प्रक्रिया केलेले बियाणे वापरा.
पेरणीची पद्धत: शिंपडण्याच्या पद्धतीने पेरणी करू नका, तर ओळींमध्ये करा. एका रेषेपासून दुसऱ्या रेषेपर्यंतचे अंतर ४५ सेमी आहे. आणि रोपांमधील अंतर १५ सेमी आहे. ते ठेवा. बियाणे ४-५ सें.मी. ते यापेक्षा जास्त खोलवर पेरू नये. पेरणीनंतर तीन आठवड्यांनी अतिरिक्त रोपे काढून टाकावीत. पेरणीपूर्वी, बियाण्यांवर एक पॅकेट अझोटेका आणि एक पॅकेट फॉस्फोटिका वापरून प्रक्रिया करा.
खत: सिंचन नसलेल्या (पावसाळी) क्षेत्रात ३५ किलो. युरिया आणि ५० किलो. पेरणीच्या वेळी प्रति एकर सिंगल सुपर फॉस्फेट घाला. बागायती क्षेत्रात ७५ किलो. सिंगल सुपर फॉस्फेट, ३५ किलो. युरिया, १३ किलो. म्युरेट ऑफ पोटॅश आणि १० किलो. पेरणीच्या वेळी झिंक सल्फेट खोदून घ्यावे. पहिल्या पाण्यानंतर प्रति एकर ३५ किलो युरिया द्या. डी.ए.पी. त्याऐवजी सिंगल सुपर फॉस्फेट वापरावे. कारण त्यात १२ टक्के सल्फर असते जे तेलबिया पिकांसाठी खूप फायदेशीर आहे. जर डीएपी वापरायचा असेल तर शेवटची नांगरणी करण्यापूर्वी १०० किलो वापरा. प्रति एकर जिप्सम पसरवा. नाहीतर ५०० ग्रॅम. पेरणीनंतर ३५-४५ दिवसांनी सल्फॅक्स प्रति एकर १००-१२५ लिटर पाण्यात मिसळून फवारणी करावी. जर कोणत्याही कारणास्तव पेरणीच्या वेळी झिंक दिले गेले नसेल, तर उभ्या पिकात कमतरतेची लक्षणे दिसू लागल्यावर ५०० ग्रॅम झिंक सल्फेट आणि २.५ किलो घाला. १०० लिटर पाण्यात युरियाचे द्रावण तयार करा आणि प्रति एकर फवारणी करा.
पाणी देणे: मोहरीमध्ये पहिले पाणी फुलोऱ्याच्या वेळी द्यावे आणि दुसरे पाणी शेंगा तयार होण्याच्या वेळी द्यावे. जर दंव पडण्याची शक्यता असेल तर हलके पाणी द्या.
मार्गोसा तण नियंत्रण: मार्गोसा (ओरोबांचे) च्या नियंत्रणासाठी, २५ मिली राउंडअप किंवा ग्लायसेल (ग्लायफोसेट ४१ टक्के एसएल) फवारणी करा. प्रति एकर प्रमाण: पेरणीनंतर २५-३० दिवसांनी, पहिल्या फवारणीसाठी १५० लिटर पाण्यात मिसळून दुसरी फवारणी ५० मि.ली. पेरणीनंतर ५० दिवसांनी १५० लिटर पाण्यात हे करा. फवारणी करताना जमिनीत ओलावा असणे महत्वाचे आहे हे लक्षात ठेवा. फवारणीच्या १-२ दिवस आधी किंवा १-२ दिवसांनी पाणी द्यावे. मोहरीच्या पिकावर फ्लॅट फॅन नोजलने फवारणी करा. पिकावर पुन्हा किंवा जास्त प्रमाणात फवारणी करू नका. औषधाचा जास्त वापर पिकाचे नुकसान करू शकतो. फुले दिसू लागल्यावर फवारणी करू नका. सकाळी पानांवर दव पडल्यावर फवारणी करू नका.
हानिकारक कीटक:
मावा, थ्रिप्स आणि टनेलिंग सुरवंटांच्या नियंत्रणासाठी, ४०० मि.ली. वापरा. डायमेथोएट (रोगोर) ३० ईसी. किंवा ७० मि.ली. इमिडाक्लोप्रिड (कॉन्फिडोर) प्रति एकर १५०-२०० लिटर पाण्यात मिसळा आणि १५-२० दिवसांच्या अंतराने दोनदा फवारणी करा.
केसाळ अळी आणि मोहरीच्या करवतीच्या नियंत्रणासाठी क्विनालफॉस (एकलक्स) २५ ईसी. ५०० मिली किंवा २५० मिली. मोनोक्रोटोफॉस (मोनोसिल) 36 एस. एल. ते २००-२५० लिटर पाण्यात मिसळून प्रति एकर फवारणी करावी.
पेंटेड बग किंवा ढोलिया किडीच्या प्रतिबंधासाठी, २०० मि.ली. वापरा. मॅलेथिऑन (सायथियन) ५० ईसी. ते २०० लिटर पाण्यात मिसळून प्रति एकर फवारणी करावी. हे टाळण्यासाठी, मोहरीची पेरणी खूप लवकर करा.
रोग:
अल्टरनेरिया ब्लाइट: पानांवर आणि देठांवर गोल तपकिरी ठिपके दिसतात जे नंतर काळे होतात आणि त्यावर गोल वर्तुळे दिसतात.
डाऊनी मिल्ड्यू: पानांच्या खालच्या पृष्ठभागावर जांभळे-तपकिरी ठिपके दिसतात आणि डागांचा वरचा भाग पिवळा होतो.
पांढरा गंज: पानांच्या खालच्या बाजूला आणि झाडाच्या देठावर पांढरे रंगाचे ठिपके तयार होतात. रोग जसजसा वाढत जातो तसतसे फांद्या आणि फुले विकृत आकार घेतात. उशिरा पेरणी केलेल्या पिकांमध्ये हा रोग जास्त आढळतो.
वरील सर्व रोगांपासून बचाव करण्यासाठी, मॅन्कोझेब (डायथेन एम-४५ किंवा इंडोफिल एम-४५) ६०० ग्रॅम वापरा. ते प्रति एकर २०० लिटर पाण्यात मिसळा आणि १५ दिवसांच्या अंतराने दोनदा फवारणी करा.
खोड कुजणे: या रोगाच्या प्रादुर्भावामुळे, शेंगा तयार होताना झाडे जमिनीच्या पृष्ठभागाजवळ किंवा वर तुटतात आणि उत्पादनात घट होते. हे टाळण्यासाठी, पेरणीपूर्वी बियाण्यांना २ ग्रॅम लावा. कार्बेन्डाझिम (बावास्टिन) प्रति किलो. बियाणे वाळवा. पेरणीनंतर ४५-५० दिवस आणि ६५-७० दिवसांनी, २०० लिटर पाण्यात २०० ग्रॅम बाविस्टिन प्रति एकर या दराने दोन फवारण्या करा.
विशेष सूचना:
१) चांगल्या उगवण शक्तीसाठी, एक किलो बियाणे २५० मिली मध्ये भिजवा. ३० मिनिटे पाणी. ते पाण्यात भिजवा (फक्त तेवढेच पाणी घाला जेवढे बियाणे ते शोषून घेतील) आणि सावलीत थोडे वाळवल्यानंतर, त्यानंतर बियाणे पेरून टाका.
